ОЙНАЙ ОТЫРЫП ОҚУДЫ ҮЙРЕНЕМІЗ

                                                                                                                                                                                                                                                     Баланы оқу мен жазуға оңай және мәжбүрлеусіз үйрету – көптеген ата-аналардың арманы. Көптеген ата-аналар балабақшада балаларының оқуды үйренгенін қалайды. Осыған байланысты бұрын мектепке дейінгі ұйымдардың балалары мен педагогтарына қойылмаған міндеттер пайда болды.

Мектеп жасына дейінгі баланың сауаттылыққа жолы дыбыстар мен әріптермен ойнау арқылы өтеді. Өйткені жазу – сөйлеу дыбыстарын әріптерге аудару, ал оқу – әріптерді дыбысталған сөйлеуге аудару. Оқу мен жазуды үйрену үшін бала екі маңызды жаңалық ашуы керек: алдымен сөйлеу дыбыстардан құралатынын анықтау, содан кейін дыбыс пен әріп арасындағы қатынасты ашу. Ересектер оқу мен жазудың баланың белгілі бір даму деңгейін (психологиялық, физиологиялық және лингвистикалық) талап ететін күрделі дағдылар екенін есте сақтауы керек. Ересектердің міндеті – баланы одан әрі оқу мен жазуды үйренуге дайындау. Ойнау арқылы балалар әріптерді жай ғана жаттап қоймайды, олар ата-аналар мен мұғалімнің қысымынсыз оқу дағдыларын меңгере отырып, қызықты тапсырмаларды мүмкіндігінше көбірек орындауға тырысып, процеске толығымен еніп кетеді.

Үлкен мектеп жасына дейінгі балаларға оқуды үйрету үшін қандай ойындар мен ойын тренажерларын қолдануға болады? Біз мектепке дейінгі ұйым жағдайында мектеп жасына дейінгі балаларға сауат ашуды үйрету кезінде "Луллий шеңберлерін" қолдану мүмкіндіктерін қарастыруды ұсынамыз, бұл педагогтарға қойылған міндеттерге жетуге айтарлықтай көмектеседі. "Луллий шеңберлерінің" көмегімен ойын түрінде мектеп жасына дейінгі балаларға оқуды үйрету - бұл ұйымдастырылған іс-әрекетті өткізудің қызықты және ерекше нұсқасы. "Луллий шеңберлерімен" ойын арқылы педагогке баламен байланыс орнату, оның назарын аудару, қойылған міндеттерді шешуге болатын ету және сонымен бірге оқу процесін таңғажайып ашылулар мен қуанышты жетістіктерге толы қызықты оқиғаға айналдыру оңайырақ болады. Балалар, біз бәріміз бұрыннан байқағандай, ересектердің ойындарын ойнағанды өте жақсы көреді, олар өздерінің жаңалығымен және жеке тәжірибе алуымен қызықтырады. Неге оны өз жұмысымызда балалардың игілігі үшін қолданбасқа?

"Луллий шеңберлері" мектеп жасына дейінгі балаларға сауат ашуды үйрету кезінде келесі міндеттерді шешуге көмектеседі: артикуляциялық моториканы және дұрыс дыбыс айтылуын жетілдіру; фонематикалық қабылдауды, талдауды, синтезді және фонематикалық түсініктерді дамыту (Сөздің қай дыбыстан басталатынын анықта; дыбыстық схема таңда; дауысты, дауыссыз, қатты, жұмсақ және т.б.); буын құрылымын қалыптастыру; сөздерді оқу (оқи алатын балалар үшін). Педагог міндеттерді өз қалауы бойынша түзетіп, қоса алады. Мектеп жасына дейінгі балаларға сауат ашуды үйретуде "Луллий шеңберлерін" қолдану оқыту процесінің тиімділігін айтарлықтай арттырады. Құрал және онымен жұмыс істеу тәсілі ерекше, дәстүрлі емес, бұл балалардың сауат ашуды үйренуге деген ынтасы мен қызығушылығын арттырады. Бұл құралды пайдалану ойлау операцияларын, танымдық психикалық процестерді, қол моторикасы мен қимылдарын үйлестіруді дамытуға ықпал етеді, және маңыздысы - балаларда да, педагогтардың өздерінде де шығармашылық бастауды дамыту.

Мектеп жасына дейінгі балаларға сауат ашуды үйретуде "Луллий шеңберлерін" қолданудың негізгі аспектілері - инновациялық тәсіл: "Луллий шеңберлері" визуалды және интерактивті элементтерге негізделген сауат ашуды үйретудегі жаңашыл тәсілді білдіреді.
Балалардың ынтасын арттыру - сабақтардың ойын және интерактивті сипаты балалардың оқуға деген қызығушылығын арттырады, білім алу процесін қызықты және тиімді етеді.
Негізгі дағдыларды дамыту - "Луллий шеңберлері" фонематикалық есту, дыбыс-әріптік талдау дағдыларын, жазу дағдыларын және буындарды оқуды дамытуға ықпал етеді, бұл табысты мектеп оқуының негізі болып табылады.
Ұжымдық өзара әрекеттесу: маңызды аспект - "Луллий шеңберлерімен" жұмыс кезінде балаларда ұжымдық өзара әрекеттесу және өзара көмек дағдыларын дамыту, бұл олардың әлеуметтік бейімделуіне және командада жұмыс істей білуіне ықпал етеді.
Педагогтардың кәсіби дамуы - жаңа әдістемелік құралдар, мектепке дейінгі білім беру саласындағы олардың біліктілігі мен кәсіби құзыреттіліктерін арттыру.

Мектеп жасына дейінгі балаларға сауат ашуды үйретуде "Луллий шеңберлерін" қолдану Қазақстанның мектепке дейінгі білім беруіндегі инновациялық тәсілдердің маңыздылығын арттырады, білім беру стандарттарына қойылатын заманауи талаптарға жауап береді, балаларға интерактивті және визуалды өзара әрекеттесу арқылы сыни ойлау және шығармашылық қабілеттерді дамыту мүмкіндіктерін ұсынады. Бұл әдістемені қолдану кезінде оқытуда ойын элементтерін қолдану арқасында балалардың қатысу ынтасы артады.

Оқуды үйретуде жетістікке жету үшін келесі қарапайым ұсыныстар көмектеседі:

1. Сабақтарды қызықты, жаңа ақпаратқа толы етіңіз.

2. Балаға зерігіп қалмас үшін ойын тәсілдерін, маңызды тапсырмаларды және графикалық жаттығуларды кезектестіріңіз.

3. Балалармен бірге кітаптарды жиі оқыңыз.

4. Сандық білім беру ресурстарын мөлшермен пайдаланыңыз.

5. Балаларды жетістіктері үшін мақтаңыз.

Ойын түрінде оқыту: артықшылықтары мен кемшіліктері

5-6 жастағы балаға ойын түрінде оқуды үйрету көптеген жағымды жақтарға ие. Сабақтардың тиімділігін үлкен мектеп жасына дейінгі балалардың жас ерекшеліктерімен, жаңа және жарқын нәрселерге деген қызығушылықтың жоғары деңгейімен түсіндіруге болады.

Әдістің артықшылықтары: бала шаршамайды, жаңа ақпарат алу процесінде қызығушылығын жоғалтпайды; әр сабақты әртүрлі тапсырмаларды таңдай отырып, жеке жоспар бойынша құруға болады. "Луллий шеңберлері" жарқын, түрлі-түсті, балалардың назарын тез аударады, олар бұл құралды қарастырғысы, айналдырғысы, ұстағысы келеді - осылайша бірден әрекетке, оқуға деген ынта пайда болады.

Әдістің кемшіліктері: педагогте тәртіп мәселелері туындауы мүмкін. Қозған балалар жиі ойнап кетеді, педагогтің нұсқауларын естімейді. материалдық шығындарды талап етеді, оларды жасау үшін белгілі бір уақыт қажет.

Ұйымдастырылған іс-әрекетте "Луллий шеңберлерін" қолдана отырып, балалар қуанышпен айналысады, оқу процесіне толығымен еніп, нәтижелерге қол жеткізеді.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Қазақстан Республикасының мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың типтік оқу бағдарламасы. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі. (Соңғы жаңарту: 2023 жыл).
2. Қазақстан Республикасының мектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі. (Соңғы жаңарту: 2023 жыл).
3. Әлімбаева, Р. Н. (2018). "Қазақстанда мектеп жасына дейінгі балаларға сауат ашуды үйрету әдістемесі". Астана: "Фолиант" баспасы.
4. Байтұрсынова, А. К. (2020). Мектеп жасына дейінгі балаларға сауат ашуды үйретудегі интерактивті әдістер. Алматы: "Алатау" баспасы.
5. Кәрімова, Ж. А. (2021). Қазақстанның мектепке дейінгі білім беруіндегі инновациялық технологиялар. Алматы: "Аруна" баспасы.
6. Смирнова, Е. О. (2021). "Мектеп жасына дейінгі балаларға сауат ашуды үйретудің заманауи тәсілдері". Екатеринбург: "Орал университеті" баспасы.
7. Захарова, М. В. (2023). "Луллий шеңберлері 6-7 жастағы балаларға сауат ашуды үйрету құралы ретінде". Білім беру әлеуметтік желісі [nsportal.ru]​.
8. "ТРИЗ элементтерін (Луллий шеңберлері) мектеп жасына дейінгі балаларға сауат ашуды үйрету кезінде қолдану" әдістемелік ұсыныстары [kopilkaurokov.ru]​.